„Wielki głaz“ (Ryc. 1) jest eratykiem położonym w miejscowości Altentreptow na wzgórzu klasztornym zwanym Klosterberg. W wyjaśnieniu jego historii konkurują liczne legendy.

 „Na granicy pomiędzy Neubrandenburgiem i Treptow żyło kiedyś dwóch wielkoludów: jeden pomorzanin i jeden meklemburczyk. Pewnego dnia umówili się na zawody rzucania dwoma dużymi głazami. Meklemburczyk miał ciepnąć swoim kamieniem w wieżę kościoła w Treptow, pomorzanin postanowił trafić w wieżę kościoła mariackiego w Neubrandenburgu. Kiedy doszło już do rzucania, obydwa wielkoludy chybiły swoje cele. Głaz pomorskiego giganta przeleciał około pół mili nad Neubrandenburgiem i walnął w ziemię nieopodal papierni. Nosi dziś nazwę „Król stulecia”. Meklemburczyk trafił celniej niż pomorzanin: jego kamień ominął kościół w Treptow o włos i uderzył w wzgórze klasztorne. Leży tam do dziś jako Wielki Głaz z Altentreptow."

W innej opowieści to diabeł we własnej osobie miotnął głazem w wieżę kościoła, ale też go chybił. Dziś wiemy, że Wielki Głaz nie został na swoje miejsce przez nikogo rzucony, tylko, że to ruch lądolodu odegrał kluczową rolę w jego transporcie. Geolodzy nazywają skały transportowane przez lodowce eratykami. Jeżeli osiągają one gabaryty  zbliżone do naszego „Wielkiego Głazu” mówi się również o głazach narzutowych. Przy objętości 166 m3 i wadze 450 t, Wielki Głaz zajmuje trzecie co do wielkości miejsce w  północnych Niemczech. Największym głazem jest Buskam, wystający z Morza Bałtyckiego w odległości około 300 m od wybrzeża Rugii. Jego łączna kubatura wynosi około 206 m3 (OBST 2004).

Wielki Głaz znany jest również pod nazwą „Głazu Bismarcka”. Był kiedyś zdobiony inskrypcją na cześć tego polityka, napis został wyryty w dniu 1 kwietnia 1915 r. i usunięty w 1959 r. Dziś pozostałości po ówczesnych napisach praktycznie nie istnieją. W maju 2021 roku Wielki Głaz znalazł się w centrum powszechnej uwagi, kiedy to po latach dyskusji zainicjowano podniesienie 450-tonowego giganta (ryc. 2). Od tego czasu Wielki Głaz oglądać można w jego całej okazałości, obmierzyć, a nawet od niedawna podziwiać jego trójwymiarowy model cyfrowy.

Przez wiele lat uważano, że Wielki Głaz to tak zwany granit Hammer, pochodzący z regionu Hammeren na Bornholmie. Granit typu Hammer charakteryzuje się obecnością pojedynczych, ciemnych agregatów biotytowych i czerwonym odcieniem wykraczającym poza granice pojedynczych ziaren (WILSKE 2019). Po dokładniejszym przebadaniu Wielkiego Głazu w 2021 r. okazało się jednak, że wymienione cechy diagnostyczne tej skały jednak nie dotyczą. Ta odmiana granitu jest równokrystaliczna, a pod względem koloru jednorodna (dr Karsten Obst, LUNG M-V, informacja ustna). Wymienione cechy czynią go bardziej podobnym do granitu Blekinge typu Spinkamåla. Granit ten nosi swoją nazwę od regionu pierwotnego występowania w okolicy Blekinge w południowo-wschodniej Szwecji (ryc. 3). Powstał tam około 1,4 do 1,5 miliarda lat temu w okresie orogenezy Danopolskiej, podczas to której magma wdarła się w skorupę ziemską i tam powoli zastygała (dr Karsten Obst, LUNG M-V, informacja ustna).

Masy lądolodu ostatniego zlodowacenia, który dotarł do północnych Niemiec (podczas zlodowacenia Wisły) oderwały głaz od skalnego podłoża i przetransportowały go w kierunku oddalonego o 300 km Altentreptow (ryc. 4).

Spinkamåla jest szczególnym reprezentantem skał granitowych i został opisany i nazwany przez Holsta i Kjellströma w 1897 r. na cześć małego miasteczka Spinkamåla w północno-wschodnim Olofström (ryc. 5). Ten drobno- i średnioziarnisty granit występuje zarówno w masywach małych jak i rozległych (ryc. 6). Charakteryzuje się  szeroką gamą kolorów od szarego do prawie czerwonego i można na niego natrafić w formie skały intruzyjnej pośród starszych granitoidów. (WILSKE 2018)

ZANDSTRA (1988) opisał granit Spinkamåla jako drobnoziarnistą skałę występującą na zachód i północny zachód od masywu granitowego Karlshamm. W przeciwieństwie do granitu Karlshamm, granit Spinkamåla nie zawiera hornblendy. Charakterystyczna jest również jednolita wielkość ziarna i nieregularne granice ziaren. Skalenie wykształcone są zazwyczaj w formie zbliźniaczeń  karlsbadzkich o rozmiarach 6-8 mm. Te szare lub czerwonawo-brązowe mikrokliny są zwykle wyraźnie zorientowane wzdłuż wyraźnie rozpoznawalnych smug. Tym niemniej skała ta występuje również w wariancie ziaren bezładnych. Charakterystyczny jest dla niej brak biotytu i tło skalne zdominowane przez kwarc. Kwarc może mieć kolor od szarego do niebieskiego. Podsumowując, Spinkamåla jest kwarcowo-skaleniowo-biotytowym granitem.

Istnieje genetyczny związek granitu Spinkamåla z granitem Blekinge (NORIN 1936). Region wokół Blekinge ograniczają od północy granity Småland i porfiry TIB (Transskandynawskiego Pasa Magmowego) (ryc. 7, KRAUSS i inni. 1996; LINDH i inni. 2001), od południowego zachodu gnejsy segmentu wschodniego, a od zachodu tak zwaną strefą protogin (system stref tektonicznych deformacji i rozluźnień). Pomiędzy granitami typu Karlskrona i Eringsboda przebiega strefa deformacji Karlskrony (ALTENBURG 2011).

Fundament krystaliczny regionu Blekinge powstał około 1,77-1,75 miliarda lat temu (JOHANSSON i in. 2006). Wskutek późniejszych procesów wypiętrzających, silnie zdeformowane dziś skały Blekinge osiągnęły pozycję w sąsiedztwie prawie niezdeformowanych granitoidów typu Småland. Znacznie młodsze są natomiast granity Karlshamm i Eringsboda, które intrudowały w regionie wokół Blekinge około 1,45 miliarda lat temu (ALTENBURG 2011).

Granit Spinkamåla, zaliczany do eratyków przewodnich jest rzadko identyfikowany. Wykazuje podobieństwo do granitu typu Halen (ALTENBURG 2011) będąc od niego z reguły jedynie bardziej drobnoziarnistym. W związku z tym te dwa typy granitów nie są od siebie najczęściej rozróżniane. Zakłada się, że skały podobne do Spinkamåla pochodzą z tej samej komory magmowej. Dotyczy to również granitów typu Eringsboda i Karlshamm, występujących w dwóch dużych masywach, pomiędzy którymi zalegają granity Spinkamåla (ALTENBURG 2011).